Μάθετε γιατί τρώμε λαγάνα την Καθαρά Δευτέρα.
Φέτος, η Καθαρά Δευτέρα “πέφτει” στις 18 Μαρτίου 2024.
Γιατί τρώμε λαγάνα την Καθαρά Δευτέρα
Η λαγάνα είναι άρτος χωρίς προζύμι ή αλλιώς άζυμος άρτος. Η αρχαία λέξη είναι λάγανον, που σημαίνει πλατιά λεπτή πίτα, και η ονομασία της προέρχεται από το ρήμα λαγαίω δηλ. χαλαρώνω.
Η λαγάνα, το καθιερωμένο ψωμί της Καθαράς Δευτέρας, είναι πατροπαράδοτο πεπλατυσμένο, ωοειδές άζυμο ψωμί, με πολύ σουσάμι στην επιφάνειά του. Η λαγάνα ήταν γνωστή στην ελληνική αρχαιότητα και ενίοτε αναφερόταν και σαν “πόπανα”.
Έτσι, ο Αριστοφάνης αναφέρει “πόπανα πέττεται” (Αχαρνής, 871), ενώ ο Αθήναιος στο έργο του Δειπνοσοφισταί (Βιβλίο Γ’,74) γράφει ότι τη λαγάνα αναφέρει ο Αριστοφάνης στις Εκκλησιάζουσες (ένα κείμενο που όμως δεν έχει διασωθεί εκεί): “λάγανον τούτο ελαφρόν τ᾽ εστί και άτροφον, και μάλλον αυτού έτι η επανθρακίς καλουμένη. μνημονεύει δε του μεν Αριστοφάνης εν Εκκλησιαζούσαις φάσκων λάγανα πέττεται”.
Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, στο διήγημά του Ο Κακόμης, γράφει: “Εστρώνετο επάνω εις τον σοφάν σταυροπόδι, σιμά στο “κεπένι” του φούρνου, έπαιρνε μισό ψωμί ή κατά προτίμησιν δύο λαγάνες, έτρωγεν όλον το γιουβέτσι, έπινε μισήν οκάν κρασί, και “το έπαιρνε δίπλα”..”.
Το έθιμο της λαγάνας διατρέχει τους αιώνες και στους νεότερους χρόνους την τρώμε την Καθαρά Δευτέρα, την πρώτη ημέρα της νηστείας του Πάσχα, της Σαρακοστής.
