Η Φρεγάτα ΥΔΡΑ πληρώνει τέλη διέλευσης στη Διώρυγα του Σουέζ για να προστατεύσει τη ναυσιπλοΐα, ενώ η Αίγυπτος εισπράττει δισεκατομμύρια σε έσοδα.
Σε μία εξέλιξη που προκαλεί τουλάχιστον προβληματισμό, έγινε γνωστό ότι η Φρεγάτα ΥΔΡΑ του Πολεμικού Ναυτικού, η οποία συμμετέχει στην Ευρωπαϊκή Ναυτική Επιχείρηση ΑΣΠΙΔΕΣ (EUNAVFOR Aspides) για την προστασία της εμπορικής ναυσιπλοΐας στην Ερυθρά Θάλασσα και στον Ινδικό Ωκεανό, κατέβαλε τέλη διέλευσης στις αιγυπτιακές αρχές κατά τη διέλευσή της από τη Διώρυγα του Σουέζ.
Το ελληνικό πολεμικό πλοίο, όπως και κάθε άλλο που διέρχεται από τη Διώρυγα, υποχρεώθηκε να πληρώσει σύμφωνα με τους ισχύοντες διεθνείς κανονισμούς, παρά το γεγονός ότι η αποστολή του ήταν, και παραμένει, η προστασία της ίδιας της ναυσιπλοΐας στη συγκεκριμένη περιοχή.
Το γεγονός αυτό εγείρει εύλογα ερωτήματα: Πληρώνουμε τέλη διέλευσης για να προστατεύσουμε έναν κρίσιμο εμπορικό διάδρομο, από τον οποίο η Αίγυπτος αντλεί δισεκατομμύρια σε έσοδα κάθε χρόνο;
Η απάντηση, όσο παράδοξη κι αν φαίνεται, είναι καταφατική. Ναι, πληρώσαμε τέλη. Ναι, υπάρχει μια προφανής ειρωνεία στο θέμα. Βάσει του διεθνούς δικαίου και των κανονισμών λειτουργίας της Διώρυγας (όπως ορίζονται από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης του 1888 και μετέπειτα Συμφωνίες), όλα τα πλοία, εμπορικά ή πολεμικά, υποχρεούνται να καταβάλλουν τέλη διέλευσης, χωρίς καμία εξαίρεση. Η λογική της υποχρέωσης είναι ότι η Διώρυγα θεωρείται ουδέτερη υποδομή υπό αιγυπτιακή κυριαρχία.
Την ίδια στιγμή, το Πολεμικό Ναυτικό, σε συνεργασία με άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, δίνει αγώνα στην περιοχή για να διασφαλίσει ότι η ναυτιλία παραμένει ασφαλής, απέναντι σε απειλές από αντάρτες Χούθι και άλλες εστίες αστάθειας.
Ιστορικό και Νομικό πλαίσιο της Διώρυγας του Σουέζ
Η καταβολή τελών για τη διέλευση από τη Διώρυγα του Σουέζ συνδέεται ουσιαστικά με την ιδιοκτησία και τον έλεγχο αυτής της στρατηγικής θαλασσιάς οδού από την Αίγυπτο.
Αν και η διώρυγα “άνοιξε” το 1869 υπό τη διαχείριση της Εταιρείας της Διώρυγας του Σουέζ (μιας βρετανικο-γαλλικής κοινοπραξίας), η σύγχρονη δομή των τελών πηγάζει από την εθνικοποίηση της διώρυγας από την Αίγυπτο το 1956.
H Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης του 1888 μεταξύ της Μεγάλης Βρετανίας, της Γερμανίας, της Αυστροουγγαρίας, της Ισπανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Ολλανδίας, της Ρωσίας και της Τουρκίας για τον σεβασμό της ελεύθερης ναυσιπλοΐας στη θαλάσσια διώρυγα του Σουέζ, υπογράφηκε στην Κωνσταντινούπολη στις 29 Οκτωβρίου.
Αυτή η συνθήκη εγγυόταν το δικαίωμα διέλευσης όλων των πλοίων μέσω της Διώρυγας του Σουέζ τόσο κατά τη διάρκεια του πολέμου όσο και της ειρήνης, διεθνοποιώντας ουσιαστικά την θαλάσσια οδό, διατηρώντας παράλληλα τις αιγυπτιακές εδαφικές αξιώσεις.
Το 1956 ο Αιγύπτιος Πρόεδρος Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ ίδρυσε την Αρχή της Διώρυγας του Σουέζ (SCA: Suez Canal Authority) μέσω του νόμου περί εθνικοποίησης. Αυτή η κυβερνητική υπηρεσία ανέλαβε όλα τα περιουσιακά στοιχεία και τις ευθύνες της πρώην Εταιρείας της Διώρυγας του Σουέζ, συμπεριλαμβανομένης της ευθύνης συντήρησης της διώρυγας και της εξουσίας είσπραξης διοδίων από όλα τα πλοία – εμπορικά και πολεμικά – που διέρχονται από αυτήν.
Η ειρωνεία της υπόθεσης παραμένει: κράτη όπως η Ελλάδα καλούνται να αναλάβουν κινδύνους και δαπάνες για την ασφάλεια διεθνών διαύλων, ενώ ταυτόχρονα πληρώνουν… διόδια για να το κάνουν.