Αβέβαιο το μέλλον των στρατιωτικών αρχείων – Παρέμβαση ΚΚΕ για τη Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού
Το ΚΚΕ ζητά από την κυβέρνηση να ακυρώσει την απόφαση μεταστέγασης της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού (ΔΙΣ) από το κτίριο που στεγάζεται σήμερα στην οδό Θαλού και Πιττακού 10, στο κέντρο της Αθήνας.
Οι βουλευτές του κόμματος (Παπαναστάσης Νίκος, Παφίλης Θανάσης, Αμπατιέλος Νίκος, Γκιόκας Γιάννης, Διγενή Σεμίνα και Κανέλλη Λιάνα) τονίζουν ότι η ΔΙΣ αποτελεί πολύτιμο φορέα διατήρησης της στρατιωτικής ιστορίας της χώρας, με εκατομμύρια αρχειακά έγγραφα και σπάνιο υλικό, και προειδοποιούν ότι η μεταφορά εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την ασφάλεια και τη διατήρηση του αρχείου.
Οι βουλευτές του ΚΚΕ καλούν τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας, Νίκο Δένδια, να ακυρώσει την πρόθεση μεταστέγασης της ΔΙΣ. Ακόμη και στην περίπτωση που η μεταφορά προχωρήσει, ζητούν να γίνει αποκλειστικά σε εγκαταστάσεις που θα πληρούν τα διεθνή επιστημονικά πρότυπα για ασφαλή φύλαξη, συντήρηση και ανάδειξη του πολύτιμου αρχειακού υλικού.
Αναλυτικά η Ερώτηση που κατατέθηκε στη Βουλή στα πλαίσια του κοινοβουλευτικού ελέγχου του ΥΠΕΘΑ:
“Η Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού (ΔΙΣ) επί δεκαετίες διατηρεί στρατιωτικά αρχεία κυρίως των πολεμικών περιόδων, τα οποία διαφυλάσσει, συντηρεί, ψηφιοποιεί και διαθέτει στο κοινό. Η ΔΙΣ εξυπηρετεί ερευνητές, ιστορικούς από την Ελλάδα και το εξωτερικό καθώς και συγγενείς – απογόνους των χιλιάδων πεσόντων στους πολέμους. Διατηρεί χάρτες, απομνημονεύματα, αρχεία συνεντεύξεων, ημερολόγια και φωτογραφίες.
Με κυβερνητική απόφαση, υλοποιούμενη μέσω του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, βρίσκεται σε διαδικασία έξωσης, με αβέβαιο το μέλλον της. Η ανησυχία των εργαζομένων στη ΔΙΣ, αξιωματικών, υπαξιωματικών και πολιτικού προσωπικού, αλλά και ερευνητών, δικαιολογημένα είναι έντονη, για την τύχη τόσο του ίδιου του αρχειακού υλικού όσο και της ιστορικής έρευνας.
Η ανησυχία επιτείνεται, ειδικά μετά την αναφορά του Υπουργού Εθνικής Άμυνας κ. Δένδια κατά την ομιλία του στη Βουλή, σχετικά με την αξιοποίηση των ακινήτων του Στρατού, όπου μιλώντας για το προσωπικό που εργάζεται στη ΔΙΣ, στο κτίριο Θαλού και Πιττακού 10, ανέφερε προκειμένου να δημιουργήσει εντυπώσεις ότι ο κάθε υπάλληλος της ΔΙΣ διαθέτει προσωπικό χώρο 60 έως 70 τ.μ. Αυτή η αναφορά είναι προφανέστατα παραπλανητική, όταν είναι γνωστό ότι μία αρχειακή υποδομή, πέραν των διοικητικών υπηρεσιών, διαθέτει ειδικούς χώρους για φύλαξη χαρτώου και άλλου υλικού, αναγνωστήριο για το κοινό, βιβλιοθήκη και άλλους βοηθητικούς χώρους και προφανώς ο συσχετισμός τετραγωνικών μέτρων των χώρων της ΔΙΣ και προσωπικού είναι προκλητικός και παντελώς άσχετος με θέματα πολυτελούς διαβίωσης των υπαλλήλων, όπως σκόπιμα άφησε να εννοηθεί ο Υπουργός Άμυνας.
Ο τρόπος με τον οποίο γίνεται η διαχείριση του θέματος από την ηγεσία του ΥΠΕΘΑ, δείχνει ότι προτεραιότητα είναι να αδειάσει το ιστορικό κτίριο της Θαλού και Πιττακού 10 και όχι η εύρεση κάποιου καλύτερου χώρου- κτιρίου, με κατάλληλες υποδομές για φύλαξη και διαχείριση αρχείων. Άλλωστε όχι μόνο δεν υπάρχει σχέδιο οργανωμένης μεταφοράς με αναβαθμισμένες υποδομές που θα υποδέχονταν το αρχειακό υλικό, τους εργαζόμενους στο αρχείο, τους ερευνητές και το κοινό γενικότερα. Αλλά μάλλον υπάρχει διερεύνηση χώρων που δεν τηρούν προδιαγραφές φύλαξης και οργανωμένης λειτουργίας ιστορικού αρχείου. (π.χ. συστέγαση με την ΓΥΣ). Ο πιθανολογούμενος χώρος εντός των εγκαταστάσεων της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού (ΓΥΣ), σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να εξυπηρετήσει τη λειτουργία της υπηρεσίας και δεν μπορεί να καλύψει μελλοντικές ανάγκες φύλαξης αρχείων, καθώς πρόκειται για χώρο πολύ μικρότερο. Επίσης η συστέγαση με άλλη στρατιωτική υπηρεσία/μονάδα που διέπεται από άλλο «στρατιωτικό» κανονισμό θα επιφέρει δυσκολίες στην πρόσβαση του κοινού. Όμως ακόμη κι αν επιλυθούν όλα τα παραπάνω δεν υπάρχει λόγος να εγκαταλειφθεί ένας χώρος που ήδη διαθέτει ειδικές υποδομές για το κοινό και πρώτα απ’ όλα για τα αρχεία (βλέπε: ειδικοί βαρέως τύπου φωριαμοί, ρύθμιση κλιματικών συνθηκών) και να μετακομίσει σε χώρο ακατάλληλο δίχως σχέδιο.
Το ΚΚΕ, μεταφέροντας την ανησυχία του επιστημονικού προσωπικού αλλά και των ερευνητών για την ορθή τήρηση, διαχείριση και πιθανόν ασφαλή μεταφορά του ιστορικού αρχείου της Διεύθυνσης, καταγράφει ότι το κτίριο ανήκει παραδοσιακά στο ΓΕΣ, έδρα Α’ Σώματος Στρατού, Γαλλικής Αποστολής, ΑΣΔΕΝ, Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού/ ΓΕΣ, ενώ κατά διαστήματα υπήρξε ταυτόχρονα και έδρα της ΕΕΣΙ (Ελληνικής Επιτροπής Στρατιωτικής Ιστορίας). Επίσης η ΔΙΣ/ΓΕΣ καταλαμβάνει χώρους τριών ορόφων και όχι δύο που αναφέρεται στο σχετικό έγγραφο του ΥΠΕΘΑ.
Στο υπόγειο του κτιρίου, υπάρχει μέσα σε πυρίμαχες θωρακισμένες ειδικές ντουλάπες (βαρέως τύπου), σε χώρους με ειδικούς αφυγραντές και μεγάλης ασφάλειας, μέρος του αρχείου Καποδίστρια, μέρος του αρχείου εχθροπραξιών Θεσσαλίας, αρχείο του ατυχούς πολέμου 1897 – αρχείο Βαλκανικών Πολέμων, αρχείο Α’ Π.Π., αρχείο Εκστρατείας στην Μεσημβρινή Ρωσία, αρχείο Μικρασιατικής Εκστρατείας, αρχείο Μεσοπολέμου, αρχείο Β’ Π.Π., αρχείο Μέσης Ανατολής, αρχείο Εμφυλίου Πολέμου, αρχείο πολέμου Κορέας, αρχείο γεγονότων Κύπρου 1960-1963, αρχείο γεγονότων ΚΥΠΡΟΥ- ΕΛΔΥΚ 1974 κοκ, αρχείο Ημερήσιων Διαταγών και ημερολογίων Μονάδων από 1897 μέχρι σήμερα, μέρος του αρχείου του Δημοκρατικού Στρατού και πολλά άλλα πολύτιμα αρχεία.
Στο ισόγειο, υπάρχει χώρος υποδοχής, (με μικρό εκθετήριο παλιών στρατιωτικών υλικών αλλά και αριθμό με προπλάσματα του μοναδικού μαθητή του Γιαννούλη Χαλεπά, στον Πύργο της Τήνου, του γλύπτη Συνταγματάρχη Μωραΐτη και η Βιβλιοθήκη, η οποία φιλοξενεί περίπου 19.000 τόμους, σπάνιες εκδόσεις και στρατιωτικούς κανονισμούς.
Τέλος στον πρώτο όροφο, στεγάζονται: η Διοίκηση, η αίθουσα Επισκεπτών για Έρευνα στο Ψηφιοποιημένο Αρχείο (κατά μέσο όρο 10-15 Έλληνες και αλλοδαποί επισκέπτες ημερησίως), αλλά και ιστορικοί, δημοσιογράφοι, πολιτικοί, φοιτητές, ιστοριοδίφες κλπ, γραφείο πρακτικής εργασίας για τους φοιτητές των τμημάτων «αρχειονομίας και ιστορίας – αρχαιολογίας» όλων των Ελληνικών Πανεπιστημίων κ.α.
Η Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού διατηρεί αρχείο που υπερβαίνει τα 3.500.000 έγγραφα πολλά από τα οποία είναι παλαιότερα των 150 ετών και οποιαδήποτε μετακίνηση τους εγκυμονεί σοβαρότατους κίνδυνους. Μεγάλο μέρος του αρχείου έχει δημοσιευθεί σε περισσότερους από 110 τόμους στην ελληνική και αγγλική γλώσσα
Είναι πραγματικά άξια απορίας η απόφαση μεταστάθμευσης της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού σε χώρους της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού (ΓΥΣ) ή άλλου.
Επισημαίνεται ότι η στέγαση της ΔΙΣ στο κέντρο της πρωτεύουσας, σε ένα παραδοσιακά ιστορικό κτίριο, εύκολα προσβάσιμο στο κοινό βοηθάει ώστε να λειτουργούν ως πύλη πρόσβασης σε ιστορικά στοιχεία. Όπως για παράδειγμα η πρόσβαση συγγενών και απογόνων σε στοιχεία των χιλιάδων νεκρών σε πολέμους. Η πρόσβαση στο αρχειακό υλικό είναι πολλαπλά χρήσιμα στο στρατό και ευρύτερα στην ιστορική κοινότητα και κάθε ενδιαφερόμενο.
Η πιθανή μεταστάθμευση της ΔΙΣ θα πρέπει να αποτελεί προϊόν σοβαρού και ορθολογικού σχεδιασμού, με πρόβλεψη για τη δημιουργία ενός σύγχρονου χώρου που θα καλύπτει όλες τις απαιτήσεις φύλαξης, συντήρησης και αξιοποίησης του ιστορικού αρχείου του Στρατού, διασφαλίζοντας παράλληλα την πρόσβαση και την εξυπηρέτηση του κοινού.
Κατόπιν των ανωτέρω, ΕΡΩΤΑΤΑΙ ο κ. Υπουργός, τι μέτρα προτίθεται να πάρει η κυβέρνηση, προκειμένου να ακυρωθεί ή πρόθεση μεταστέγασης της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού από τις εγκαταστάσεις που βρίσκεται σήμερα (Θαλού και Πιττακού 10), ή ακόμη και σε περίπτωση που αυτή υλοποιηθεί (η μεταστέγαση), να γίνει σε εγκαταστάσεις και με διαδικασίες που προβλέπουν τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα για ασφαλή φύλαξη, αποτελεσματική συντήρηση, αλλά και ανάδειξη του πολύτιμου αρχειακού υλικού που διαθέτει.”